Dnia 11 grudnia 2024 r. oficjalnie weszło w życie rozporządzenie Komisji (UE) 2024/2895 z dnia 20 listopada 2024 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2073/2005 w odniesieniu do Listeria monocytogenes.
Zakażenie Listerią monocytogenes może nieść za sobą tragiczne skutki, szczególnie dla niemowląt, dzieci, kobiet w ciąży, a także osób z obniżoną odpornością. Patogen ten powoduje chorobę niebezpieczą zwaną listeriozą, która doprowadzić może do wystąpienia zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu, płuc. Częstym skutkiem zakażenia jest też sepsa, a w przypadku kobiet w ciąży zwiększa ryzyko obumarcia płodu lub poronienia.
Największym zagrożeniem dla konsumentów w tym przypadku są produkty gotowe do spożycia (ready to eat, RTE), do których zaliczyć można m.in. ser pleśniowy, wędzonego łososia, pakowane mieszanki sałat, sushi czy lody.
Jak wskazano w motywie 2 rozporządzenia 2024/2895 „liczba przypadków listeriozy u ludzi w Unii była o 15,9 % wyższa w 2022 r. niż w 2021 r., a liczba zgonów związanych z ogniskami przenoszonymi przez żywność i spowodowanych przez Listeria monocytogenes w Unii w 2022 r. była jedną z najwyższych kiedykolwiek zgłoszonych Urzędowi w ciągu ostatnich dziesięciu lat”.
W związku z tym konieczne było podjęcie pilnych działań w kwestii zagwarantowania wyższego poziomu ochrony konsumenta.
Przepisy rozgraniczają żywność RTE, niebędącą żywnością przeznaczoną dla niemowląt ani żywnością specjalnego przeznaczenia, na dwie grupy:
- produkty, w których nie jest możliwy wzrost Listeria monocytogenes,
- oraz produkty, w których Listeria monocytogenes wykazuje wzrost.
Dla produktów RTE wspierających wzrost patogenu możliwe są do stosowania dwa kryteria, tj. limit:
- „100 jtk/g” mający zastosowanie do wszystkich sytuacji, w których żywność jest wprowadzana do obrotu w ciągu jej okresu przydatności do spożycia i w przypadku których podmiot prowadzący przedsiębiorstwo spożywcze będący jej producentem jest w stanie w sposób zadowalający dla właściwego organu wykazać, że limit ten nie będzie przekroczony nie tylko w momencie badania, ale przez cały okres przydatności, a więc również w ostatnim dniu jego przechowywania lub
- „nie wykryto w 25 g” mający zastosowanie do wszystkich sytuacji, w których żywność jest wprowadzana do obrotu w ciągu jej okresu przydatności do spożycia i w przypadku których podmiot prowadzący przedsiębiorstwo spożywcze będący jej producentem nie jest w stanie wykazać w sposób zadawalający dla właściwego organu, że poziom Listeria monocytogenes nie przekroczy limitu 100 jtk/g przed wyjściem żywności spod bezpośredniej kontroli producenta (NOWELIZACJA: w całym okresie jej przydatności do spożycia).
Nowelizacja zakłada, że limit „nie wykryto w 25 g” będzie obowiązywać w ciągu całego okresu przydatności do spożycia (a nie tak jak miało to miejsce dotychczas – przed wyjściem żywności spod bezpośredniej kontroli producenta).
W praktyce oznacza to, że producent będzie musiał zagwarantować, że jego środek spożywczy nie będzie zawierał Listeria monocytogenes nie tylko w momencie opuszczenia zakładu, ale również przez cały okres TPS w trakcie jego dystrybucji (nawet kiedy nie znajduje się już pod jego bezpośrednią kontrolą).
Zmiana jest więc zaostrzeniem kryterium bezpieczeństwa żywności i w istocie rozszerzeniem odpowiedzialności producenta za produkt wprowadzany na rynek.
Rozporządzenie zacznie być stosowane od 1 lipca 2026 roku.
