Rozporządzenie w sprawie produktów wolnych od wylesiania (EUDR) to kluczowy akt prawny mający na celu zmniejszenie wpływu Unii Europejskiej na globalne wylesianie i degradację lasów. Aby ułatwić zharmonizowane wdrażanie rozporządzenia, Komisja Europejska opracowała wytyczne (C/2024/6789), które stanowią cenne źródło informacji dla podmiotów gospodarczych i organów krajowych.
1. Definicje kluczowych pojęć
Wytyczne precyzują trzy główne pojęcia, które określają obowiązki podmiotów w łańcuchu dostaw:
- Wprowadzanie do obrotu: Odnosi się do pierwszego udostępnienia danego produktu na rynku UE. Nie dotyczy produktów, które już znajdują się w obiegu na rynku unijnym. Produkty do użytku prywatnego lub konsumpcji nie podlegają rozporządzeniu.
- Udostępnianie na rynku: Obejmuje dostarczanie produktu do celów dystrybucji, konsumpcji lub używania na rynek UE w ramach działalności handlowej, zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie.
- Wywóz: Oznacza procedurę celną wywozu, w ramach której produkty są wyprowadzane poza obszar celny UE w ramach działalności handlowej.
Zaś podmiot to osoba fizyczna lub prawna, która wprowadza produkty do obrotu lub je wywozi w ramach działalności handlowej.
2. Wejście w życie i okresy przejściowe
Rozporządzenie weszło w życie 29 czerwca 2023 roku. Większość obowiązków dla podmiotów i podmiotów handlowych ma zastosowanie od 30 grudnia 2024 roku.
Istnieje jednak wyjątek dla mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw (MŚP) utworzonych do 31 grudnia 2020 roku. W ich przypadku obowiązki mają zastosowanie dopiero od 30 czerwca 2025 roku.
3. Należyta staranność i ocena ryzyka
Przed wprowadzeniem produktu do obrotu lub jego wywozem, podmioty muszą przeprowadzić procedurę należytej staranności, aby udowodnić, że produkty są zgodne z rozporządzeniem. Procedura ta obejmuje:
- Gromadzenie informacji: Zbieranie danych i dokumentów od dostawców.
- Analiza ryzyka: Weryfikacja i analiza zebranych informacji w celu oceny ryzyka niezgodności. Ocena ryzyka musi być przeprowadzana indywidualnie, uwzględniając czynniki takie jak:
- Kraj produkcji i przypisany mu poziom ryzyka.
- Stopień wylesiania lub degradacji lasów w danym kraju.
- Złożoność łańcucha dostaw.
- Zmniejszanie ryzyka: Wprowadzanie odpowiednich środków, chyba że ryzyko niezgodności zostało uznane za znikome.
Wytyczne podkreślają, że złożoność łańcucha dostaw rośnie wraz z liczbą przetwórców i pośredników między miejscem produkcji a podmiotem.
4. Rola systemów certyfikacji i weryfikacji
Wytyczne wyjaśniają rolę systemów certyfikacji i weryfikacji przez osoby trzecie w ocenie ryzyka. Podmioty mogą wykorzystywać te systemy jako dowód zgodności produktu, ale muszą najpierw upewnić się, że ich standardy są zgodne z wymogami rozporządzenia EUDR.
Systemy te mogą być publiczne lub prywatne, a ich wiarygodność zależy od przejrzystości, procesów audytowych i nadzoru. Wytyczne zwracają uwagę, że nie wszystkie systemy certyfikacji obejmują standardy dotyczące legalności produkcji.
5. Zakres produktów i produkty złożone
Rozporządzenie EUDR dotyczy towarów i produktów wymienionych w jego załączniku I. Wytyczne zawierają dodatkowe wyjaśnienia dotyczące:
- Opakowań: Materiały opakowaniowe nie są objęte rozporządzeniem, jeśli nie są niezależnym produktem, lecz jedynie materiałem wspierającym, chroniącym lub transportującym inny produkt.
- Odpady i produkty z odzysku: Zwolnienie dotyczy towarów wyprodukowanych w całości z materiałów, które zakończyły swój cykl życia i byłyby wyrzucone.
- Produkty złożone: Rozporządzenie ma zastosowanie do produktów, które zawierają inne towary lub produkty objęte EUDR. Podmioty muszą zachować należytą staranność dla wszystkich komponentów produktu złożonego, aby zapewnić jego zgodność z przepisami.
Wytyczne te stanowią niezbędny materiał informacyjny, który pomaga w praktycznym stosowaniu i egzekwowaniu rozporządzenia EUDR w różnych scenariuszach biznesowych.
