W wyroku z dnia 16 września 2025 r. (sygn. II GSK 1026/25) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Głównego Inspektora Sanitarnego. Sąd wskazał, że w sytuacjach, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga specjalistycznej wiedzy, a organ nie dysponuje odpowiednim zapleczem eksperckim, nie może on samodzielnie dokonywać merytorycznej oceny takich zagadnień. W takich przypadkach konieczne jest skorzystanie z opinii wyspecjalizowanych jednostek naukowych.
Tło sprawy
Postępowanie dotyczyło żywności specjalnego przeznaczenia medycznego (FSMP) w postaci saszetek, opracowanej z myślą o kobietach doświadczających trudności z laktacją. Producent dokonując klasyfikacji produktu jako FSMP, przedłożył stosowną dokumentację, w tym opinię Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH oraz patent potwierdzający unikalną recepturę dostosowaną do potrzeb kobiet karmiących piersią.
Główny Inspektor Sanitarny zakwestionował jednak tę klasyfikację, uznając, że produkt nie spełnia kryteriów określonych w rozporządzeniu nr 609/2013. Organ stwierdził, że trudności z laktacją nie stanowią stanu wymagającego specjalnego postępowania dietetycznego, a potrzeby żywieniowe kobiet karmiących mogą być zaspokojone poprzez standardową dietę lub ewentualne wdrożenie suplementacji.
Stanowisko sądów administracyjnych
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 27 czerwca 2024 r. uchylił decyzję GIS. W uzasadnieniu podkreślił, że wątpliwości organu dotyczące opinii naukowej nie mogły prowadzić do jej nieuwzględnienia bez przeprowadzenia dodatkowych czynności dowodowych. Sąd wskazał, że właściwym działaniem w tej sytuacji byłoby zasięgnięcie stanowiska innej instytucji naukowej bądź powołanie biegłego w celu uzupełnienia materiału dowodowego.
Naczelny Sąd Administracyjny w całości podzielił tę ocenę. Wskazując, że organy administracji nie są uprawnione do samodzielnego rozstrzygania kwestii o charakterze naukowym, jeśli wykraczają one poza zakres ich wiedzy.
Znaczenie dla przedsiębiorców
Dla przedsiębiorców działających w branży spożywczej wyrok ten oznacza wzmocnienie ochrony przed uznaniowością organów administracji. Jeśli firma przedstawi wiarygodne opinie ekspertów lub instytucji naukowych, organ nie może ich po prostu zignorować – musi rzeczowo zweryfikować przedstawione przez firmę stanowisko, opierając się na opinii specjalistów (a nie subiektywnej ocenie).
