Zmiany legislacyjne w zakresie środków spożywczych, w tym modyfikacje prawne oznakowania żywności, nie są rzadkością. Szybki rozwój rynku spożywczego nakłada zarówno na organy krajowe jak i organy europejskie obowiązek dostosowania przepisów prawa do aktualnych realiów rynku spożywczego.
Omawiana niejednokrotnie propozycja nowelizacji rozporządzenia 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności ponownie zyskała zainteresowanie z uwagi na wydaną przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) opinię związaną z profilowaniem składników odżywczych w celu opracowania zharmonizowanego, obowiązkowego oznaczania wartości odżywczej z przodu opakowania oraz ustalania profili składników odżywczych w celu ograniczenia oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności.
Już na wstępie opinii zwrócono uwagę na bardzo niepokojące wnioski dotyczące zdrowia Europejczyków. Istnieją dowody pochodzące z badań na ludziach dotyczące związku między spożyciem niektórych składników odżywczych i nie odżywczych, a rozwojem otyłości i innych chorób przewlekłych związanych z dietą, które mają znaczenie dla zdrowia publicznego w Europie.
Choroby układu krążenia (CVD), cukrzyca, otyłość, osteoporoza, próchnica zębów i nowotwory, a także m.in. niedobór jodu i żelaza zostały uznane przez kraje europejskie za priorytety w zakresie zdrowia publicznego przy ustalaniu wytycznych żywieniowych.
Opublikowana z końcem kwietnia opinia potwierdza powyższe obawy przedstawione w komentarzach do opinii. Komentarze były nadsyłane do EFSA w ramach konsultacji publicznych. Należy zaznaczyć, że urząd otrzymał aż 529 komentarzy od 83 organizacji i osób fizycznych z 21 krajów.
Dokument potwierdza ustalenia przekazane przez Urząd na początku roku – europejskie spożycie kalorii, tłuszczów nasyconych, sodu i cukrów dodanych jest zbyt wysokie. Natomiast spożycie potasu i błonnika pokarmowego jest zbyt niskie wśród większości dorosłych Europejczyków. Stwierdzono również niedobór jodu, folianów, żelaza, wapnia i witaminy D w niektórych podgrupach.
Wyniki badań, na których oparli się eksperci, mają stanowić podstawę do opracowania nowych zasad dotyczących oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych opartych na ogólnym wpływie żywności na zdrowie. Zaproponowano, aby oświadczenia zdrowotne nie mogły dotyczyć np. żywności o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych, kalorii, soli lub cukru.
W ramach strategii „od pola do stołu” oraz na podstawie wydanej przez EFSA opinii Komisja Europejska zamierza zaproponować pod koniec 2022 r. przegląd obowiązujących przepisów dotyczących przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.
Jakie najważniejsze wnioski można wyciągnąć z obszernej opinii EFSA?
Poniżej prezentujemy zestawienie najważniejszych, z punktu widzenia rynku spożywczego, rekomendacji:
- W większości populacji europejskich spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, sodu i cukrów dodanych/wolnych przekracza aktualne zalecenia żywieniowe. Nadmierne spożycie tych składników odżywczych wiąże się z niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi, dlatego można rozważyć włączenie ich do modelu profilowania składników odżywczych ze względu na ich znaczenie dla zdrowia publicznego populacji europejskich;
- Spożycie żelaza, wapnia, witaminy D, folianów i jodu jest niższe od aktualnych zaleceń żywieniowych tylko w określonych podgrupach populacji europejskich. Sama modyfikacja diety może nie być wystarczająca (lub odpowiednia) do zaspokojenia zapotrzebowania na składniki odżywcze. Niektóre pokarmy/grupy pokarmów wnoszą istotny wkład w ich spożycie (np. mleko i produkty mleczne dla wapnia, mięso i produkty mięsne dla żelaza; wzbogacone pokarmy, takie jak płatki śniadaniowe dla folianów). Nieodpowiednie spożycie tych składników odżywczych jest zwykle przedmiotem krajowej polityki żywieniowej w państwach członkowskich lub indywidualnego doradztwa;
- Niektóre składniki odżywcze mogą być uwzględniane w modelach profilowania składników odżywczych z powodów innych niż ich znaczenie dla zdrowia publicznego, np. jako wskaźnik zastępczy dla innych składników odżywczych o znaczeniu dla zdrowia publicznego lub w celu umożliwienia lepszej dyskryminacji żywności w ramach tej samej kategorii żywności.
W związku z wyżej przedstawioną opinią prace nad nowelizacją rozporządzenia 1169/2011 mogą znacznie przyśpieszyć. Specjaliści z FoodMedLaw na bieżąco obserwują zmiany legislacyjne zarówno na poziomie europejskim jak i krajowym. Zachęcamy do śledzenia naszej strony oraz profilu na LinkedIn, gdzie będzie Państwa informować o nadchodzących zmianach i możliwych projektach.
