PPWR – CO ZAKŁADA NOWE ROZPORZĄDZENIE OPAKOWANIOWE?

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, zwane także Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR) stanowi jedną z najbardziej wyczekiwanych regulacji prawnych. Zakłada bowiem niemałą rewolucję zarówno dla konsumentów, jak i przemysłu związanego z sektorem opakowaniowym. Nowe rozporządzenie ma przede wszystkim pomóc ograniczyć ilość odpadów opakowaniowych i przybliżyć kraje członkowskie do wdrożenia gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ). Jednak jakich konkretnie zmian możemy się spodziewać?

1) Nowe obowiązki dla producentów

Producent opakowania lub produktu w opakowaniu będzie musiał m.in. zapewnić zgodność opakowań z „wymogami dotyczącymi zrównoważoności” (art. 5–12 PPWR), przeprowadzić lub zlecić ocenę zgodności oraz sporządzić odpowiednią dokumentację techniczną opakowania.

Konieczne będzie również wystawienie deklaracji zgodności oraz przechowywanie jej przez określony czas (5 lat dla opakowań jednorazowych i 10 lat dla opakowań wielokrotnego użytku).

Producent będzie musiał też zapewnić ścisłą kontrolę zgodności produkcji seryjnej z rozporządzeniem, a także odpowiednie oznakowanie opakowań, umożliwiające ich identyfikację.

2) Nowe obowiązki dostawców

Dostawcy będą musieli przede wszystkim dostarczać producentom pełną dokumentację oraz informacje potrzebne do potwierdzenia zgodności opakowań z unijnymi wymogami. Dokumenty te będą musiały być przekazywane w formie papierowej lub elektronicznej, w zrozumiałym języku dla producenta.

3) Nowe obowiązki upoważnionych przedstawicieli

Upoważnieni przedstawiciele będą musieli m.in. przechowywać dokumentację zgodności UE oraz współpracować z organami nadzoru rynku. Będą również odpowiedzialni za dostarczanie informacji na żądanie krajowych organów nadzoru, a także będą mieli prawo do wypowiedzenia upoważnienia, w sytuacji, w której producent nie będzie przestrzegał przepisów.

4) Nowe obowiązki importerów

Importerzy z kolei będą musieli zapewnić zgodność opakowań z wymogami dotyczącymi „zrównoważoności”, jak również dopilnować, by producent przeprowadził odpowiednie procedury oceny zgodności przed wprowadzeniem produktów do obrotu.

Importerzy będą także zobowiązani zagwarantować, że producent sporządzi wymaganą dokumentację techniczną, która będzie potwierdzać zgodność opakowania z przepisami. Ponadto, będą musieli zapewnić, że opakowania są odpowiednio oznakowane, a wszelkie niezbędne dokumenty towarzyszą produktom. Istotnym obowiązkiem będzie także kontrola, czy w przypadku jakiejkolwiek niezgodności opakowania z wymogami, nie zostanie ono wprowadzone na rynek, dopóki problem nie zostanie rozwiązany.

5) Nowe wymogi dla opakowań

Rozporządzenie PPWR wprowadza również szereg istotnych zmian dotyczących samych opakowań. Podstawowym celem zmian jest zapewnienie, że opakowania będą bardziej „zrównoważone”, co oznacza m.in. ich lepszą recyklingowalność, zmniejszoną zawartość substancji potencjalnie niebezpiecznych czy możliwość kompostowania.

1. Nowe wymagania dla substancji w opakowaniach: Rozporządzenie PPWR zakłada, że opakowania będą musiały być produkowane w sposób ograniczający obecność niebezpiecznych substancji. Obejmuje to m.in. substancje per- i polifluoroalkilowe (PFAS) w opakowaniach do kontaktu z żywnością. Maksymalne dopuszczalne stężenia PFAS zostaną ustalone na poziomie:

• 25 ppb dla pojedynczych PFAS,
• 250 ppb dla sumy PFAS,
• 50 ppm dla PFAS, gdy całkowita zawartość fluoru przekracza 50 mg/kg.

2. Recyklingowalność opakowań: Co do zasady wszystkie opakowania będą musiały być projektowane z myślą o recyklingu. W tym zakresie wyjątek stanowić będą m.in. opakowania medyczne czy do transportu towarów niebezpiecznych. Przydatność opakowań do recyklingu trzeba będzie oceniać w świetle określonych przez PPWR „kryteriów recyklingowalności”.

3. Minimalna zawartość materiałów z recyklingu w opakowaniach z tworzyw sztucznych: Nowe zasady wprowadzą też minimalne poziomy recyklatów co do zasady dla wszystkich opakowań z tworzyw sztucznych. Od 2030 r. poziomy te mają wynosić:

• 30% dla opakowań z politereftalanu etylenu (z wyjątkiem butelek jednorazowego użytku na napoje),
• 10 % dla opakowań wykonanych z materiałów z tworzyw sztucznych innych niż politereftalan etylenu (z wyjątkiem butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje),
• 30% dla butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje,
• 35% dla pozostałych opakowań z tworzyw sztucznych.

Od 2040 r. poziomy te mają zostać odpowiednio podwyższone.

4. Obowiązek minimalizacji opakowań: Od 2030 roku opakowania będą musiały być zaprojektowane tak, aby ich masa i objętość były minimalne, zachowując  przy tym swoją funkcjonalność. Zakazane będą opakowania mające na celu jedynie zwiększenie postrzeganej objętości produktu, takie jak te z podwójnymi ściankami czy fałszywym dnem. Wyjątki obejmą jedynie opakowania chronione prawem własności przemysłowej.

5. Pozostałe wymogi

• Opakowania wielokrotnego użytku: Będą musiały być zaprojektowane z myślą o wielokrotnym użyciu i spełniać kryteria dotyczące zdrowia, bezpieczeństwa i higieny.
• Opakowania kompostowalne oraz przylepne etykiety umieszczone na owocach i warzywach: Będą musiały być kompatybilne z normami kompostowania przemysłowego i domowego.
• Minimalizacja pustej przestrzeni: Od 2030 roku, w opakowaniach zbiorczych, transportowych czy do handlu elektronicznego, maksymalna pustą przestrzeń będzie wynosić 50%.
• Zakaz stosowania niektórych opakowań: Zalicza się do nich:

• Opakowania zbiorcze jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych używane w punkcie sprzedaży do grupowania produktów takich jak butelki, puszki, słoiczki (np. folie do grupowania produktów, folie termokurczliwe).
• Opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych przeznaczone do napełniania żywnością i napojami spożywanymi na miejscu w lokalach sektora HoReC (np. tacki, jednorazowe talerze, kubki, torby i pudełka).
• Opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na dodatki do potraw, dżemy, sosy, zabielacz do kawy, cukier oraz przyprawy w sektorze HoReCa (np. saszetki, kubeczki, tacki i pudełka).

6) Nowe obowiązki dotyczące znakowania

Nowe rozporządzenie PPWR wprowadzi również istotne zmiany w zakresie obowiązkowego i dobrowolnego znakowania opakowań.

1. Dodatkowe obowiązkowe elementy oznakowania: Zgodnie z założeniami PPWR, opakowania będą musiały zawierać etykiety z informacjami o składzie materiałowym oraz piktogramami, które ułatwią sortowanie odpadów. Dodatkowo, możliwe będzie (dobrowolne) dodawanie kodów QR lub innych cyfrowych nośników danych, które dostarczą szczegółowych informacji na temat każdego elementu opakowania. Wygląd tych etykiet zostanie jeszcze ostatecznie określony przez Komisję Europejską w drodze dodatkowego rozporządzenia wykonawczego.
2. Oznakowanie opakowań wielokrotnego użytku: W przypadku opakowań wielokrotnego użytku, nowe wymogi będą zobowiązywać producentów do umieszczania informacji na temat możliwości ich ponownego użycia oraz dostępności lokalnych i krajowych systemów zwrotu. Informacje te również będą mogły być udostępniane za pomocą kodów QR lub innych cyfrowych nośników. Ponadto opakowania handlowe będą musiały być łatwe do zidentyfikowania i odróżnienia od opakowań jednorazowego użytku.
3. Sposób zamieszczania informacji obowiązkowych: Zarówno w przypadku oznaczeń materiałów opakowaniowych, jak i opakowań wielokrotnego użytku, oznaczenia będą musiały być wyraźne, czytelne, solidne i umieszczone w sposób, który uniemożliwi ich łatwe usunięcie. Informacje muszą być dostępne dla użytkowników przed zakupem, zwłaszcza w sprzedaży internetowej, i w co najmniej jednym języku zrozumiałym dla lokalnych konsumentów.
4. Oznakowanie opakowań objętych systemem kaucyjnym: O ile, opakowania objęte systemem kaucyjnym nie będą musiały zawierać szczegółowych informacji o składzie materiałowym, to obowiązkowe będzie w ich przypadku stosowanie tzw. „zharmonizowanej etykiety”. Co więcej, państwa członkowskie będą mogły nadal stosować krajowe oznaczenia systemu kaucyjnego pod warunkiem że będą one zrozumiałe i nie wprowadzają konsumentów w błąd.
5. Oznaczenie systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta: Nowe rozporządzenie określa, że opakowania objęte systemem rozszerzonej odpowiedzialności producenta będą identyfikowane za pomocą symbolu w kodzie QR lub innej znormalizowanej technologii cyfrowej. Symbol ten ma jednoznacznie informować o wypełnieniu obowiązków przez producenta i nie może wprowadzać konsumentów w błąd co do recyklingu lub ponownego użycia opakowania.
6. Wyjątki: Z obowiązku stosowania specjalnego oznakowania, o którym mowa w art. 12 PPWR wyłączone zostaną produkty lecznicze i wyroby medyczne „jeżeli na opakowaniu nie ma miejsca ze względu na inne wymogi dotyczące etykietowania określone w tych aktach ustawodawczych lub jeżeli etykietowanie opakowania mogłoby zagrozić bezpiecznemu użyciu produktów leczniczych stosowanych u ludzi lub weterynaryjnych produktów leczniczych„.
7. Zakaz wprowadzania w błąd w kontekście oznaczeń ekologicznych: Rozporządzenie wprowadza zakaz stosowania etykiet i oznaczeń, które mogą wprowadzać w błąd co do właściwości ekologicznych opakowań i możliwości ich gospodarowania. Zakaz ten ma wspierać organy kontrolne w weryfikacji prawidłowości oznaczeń i zapobiegać fałszywym deklaracjom, takim jak nieuzasadnione twierdzenia o recyklingu czy kompostowalności.
8. Znakowanie pojemników na odpady: Na koniec, etykietowanie pojemników na odpady będzie musiało być zgodne z nowymi, zharmonizowanymi wymaganiami, umożliwiającymi selektywną zbiórkę odpadów. Pojemniki na odpady będą musiały być oznaczone w sposób widoczny, czytelny i trwały, z wyłączeniem pojemników objętych systemem kaucyjnym. Wymogi te wejdą w życie w ciągu 42 miesięcy od daty wejścia w życie rozporządzenia lub 30 miesięcy od daty wejścia w życie rozporządzenia wykonawczego, w zależności od tego, która data będzie późniejsza.

Rozporządzenie PPWR wejdzie w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu, co może nastąpić najprawdopodobniej jeszcze w 2024 r. lub w kolejnym roku.