Rozporządzenie GPSR – nowe przepisy w zakresie bezpieczeństwa produktów

Rozporządzenie Parlamentu i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (tzw. rozporządzenie GPSR) weszło w życie 13 grudnia br. Tym samym wprowadziło ono nowe przepisy mające na celu zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa produktów wprowadzanych na rynek Unii Europejskiej.

Których produktów dotyczy rozporządzenie GPSR?

Rozporządzenie GPSR dotyczy wszystkich produktów wprowadzanych do obrotu lub udostępnianych na rynku UE, o ile nie podlegają one szczególnym przepisom unijnym regulującym ich bezpieczeństwo. Obejmuje zarówno produkty nowe, używane, naprawione, jak i odnowione, niezależnie od formy udostępnienia (za wynagrodzeniem lub bez). 

WYJĄTKI: GPSR nie ma zastosowania do produktów objętych szczególnymi regulacjami, takich jak kosmetyki, wyroby medyczne, detergenty czy zabawki. Wyłączone są także produkty lecznicze, żywność, pasze, antyki i produkty pochodzenia zwierzęcego.

W praktyce GPSR reguluje bezpieczeństwo produktów, które nie zostały szczegółowo ujęte w innych przepisach, wypełniając tym samym luki w prawodawstwie unijnym.

Jakie aspekty brane są pod uwagę przy ocenie bezpieczeństwa produktu?

Rozporządzenie szczegółowo wymienia kryteria, na podstawie których oceniany jest produkt. Należą do nich:

1. Właściwości produktu: projekt, skład, opakowanie, instrukcje montażu, właściwości techniczne, a w stosownych przypadkach również instrukcje instalacji, używania i konserwacji.
2. Oddziaływanie na inne produkty: ocena interakcji z innymi produktami oraz potencjalnych zagrożeń wynikających z takich połączeń.
3. Prezentacja produktu: oznakowanie, ostrzeżenia, informacje o bezpieczeństwie oraz wygląd, który może sugerować inne przeznaczenie.
4. Kategorie konsumentów podatnych na zagrożenia: ocena ryzyka związana z używaniem rzeczy przez konsumentów podatnych na zagrożenia, szczególnie dzieci, osoby starsze i osoby z niepełnosprawnościami.
5. Wygląd produktu: jeżeli mógłby on skłonić konsumentów do używania produktu w sposób inny niż ten, dla którego został on zaprojektowany.
6. Cyberbezpieczeństwo: (w stosownych przypadkach) jeśli produkt posiada funkcje cyfrowe, musi być chroniony przed atakami zewnętrznymi.
7. Funkcje ewoluujące: (w stosownych przypadkach) zdolności ewoluujące, predykcyjne i uczące się funkcje produktu.

Warunki zgodności z wymaganiem bezpieczeństwa

Zgodnie z rozporządzeniem, produkt spełnia wymóg bezpieczeństwa, jeśli:

• jest zgodny z odpowiednimi normami europejskimi i ich częściami opublikowanymi w Dzienniku Urzędowym UE;
• w przypadku braku europejskich norm spełnia krajowe wymagania w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa.

W sytuacji braku domniemania bezpieczeństwa, według założeń rozporządzenia, można opierać się m.in. na normach międzynarodowych, kodeksach dobrych praktyk, aktualnym stanie wiedzy i technologii czy opinii uznanych ekspertów.

Dodatkowe oznaczenie

Rozporządzenie wymaga, aby produkt wprowadzany na rynek był związany z podmiotem gospodarczym mającym miejsce zamieszkania lub siedzibę w UE, który odpowiada za zadania wskazane w art. 4 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2019/1020.

W tym celu wprowadzono obowiązek umieszczania na produkcie, opakowaniu, paczce lub w dołączonym dokumencie: nazwy, zarejestrowanej nazwy handlowej lub znaku towarowego podmiotu oraz danych kontaktowych (w tym adresu pocztowego i elektronicznego) podmiotu gospodarczego.

Obowiązki podmiotów gospodarczych

Rozporządzenie określa również obowiązki podmiotów w zależności od ich roli w łańcuchu dostaw: producenta, upoważnionego przedstawiciela, importera, dystrybutora i dostawcy usług realizacji zamówień. Przykładowo:

a) Producent:

• Zapewnia projektowanie i wytwarzanie zgodne z wymaganiami bezpieczeństwa.
• Prowadzi analizę ryzyka i przechowuje dokumentację techniczną przez 10 lat.
• Zapewnia wprowadzenie procedur mających na celu zapewnienie zgodności produktów produkowanych seryjnie z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa.
• Odpowiednio oznacza produkty (np. numerem typy, partii lub serii) oraz podaje dane kontaktowe na produkcie, opakowaniu lub dokumencie dołączonym do produktu.
• Zapewnia dołączenie do produktu jasnych instrukcji i informacji na temat bezpieczeństwa w języku łatwo zrozumiałym przez konsumentów.
• Podaje do wiadomości publicznej kanały komunikacji (np. numer telefonu, adres poczty elektronicznej) – umożliwiające konsumentom składanie skarg oraz informowanie producentów o wypadkach lub problemach związanych z bezpieczeństwem
• Prowadzi wewnętrzny rejestr skarg.
• Informuje konsumentów i organy nadzoru o zagrożeniach, w razie potrzeby wycofuje produkt z rynku.

b) Upoważniony przedstawiciel:

• Reprezentuje producenta w określonych zadaniach, takich jak współpraca z organami nadzoru.
• Informuje o zagrożeniach i podejmuje działania naprawcze na polecenie producenta.

c) Importer:

• Weryfikuje zgodność produktu z wymaganiami bezpieczeństwa przed wprowadzeniem na rynek.
• Przechowuje dokumentację techniczną przez 10 lat i współpracuje z organami nadzoru.
• Informuje producenta i organy o niebezpiecznych produktach, podejmuje działania naprawcze i zapewnia bezpieczne warunki transportu i przechowywania.

d) Dystrybutor:

• Sprawdza, czy produkt spełnia wymagania dotyczące oznakowania, instrukcji i danych producenta/importera.
• Współpracuje z organami w zakresie bezpieczeństwa produktu.

Nowe narzędzia GPSR

Rozporządzenie zakłada wykorzystanie nowych narzędzi, takich jak:

• Safety Gate: System wczesnego ostrzegania, który umożliwia szybkie przekazywanie informacji o produktach niebezpiecznych bezpośrednio przez konsumentów. Zapewnia także publiczny dostęp do bazy niezgodnych produktów.
• Safety Business Gateway: Narzędzie dedykowane dla przedsiębiorców umożliwiające m.in. zgłaszanie ryzyk, realizację działań naprawczych oraz komunikację z organami.

Okres przejściowy

Zgodnie z art. 51 Rozporządzenia państwa członkowskie nie utrudniają udostępniania na rynku produktów objętych dyrektywą 2001/95/WE, które są zgodne z tą dyrektywą i które zostały wprowadzone do obrotu przed dniem 13 grudnia 2024 r.

Oznacza to, że produkty, które zostały wprowadzone do obrotu przed 13 grudnia i które są zgodne z poprzednio obowiązującymi przepisami mogą pozostawać w obrocie.