Terminem „novel food” określana jest żywność, która nie była w znacznym stopniu spożywana w Unii Europejskiej przed dniem 15 maja 1997 r. Kategoria ta obejmuje zarówno produkty opracowane przy użyciu innowacyjnych technologii, jak i tradycyjną żywność pochodząca z krajów trzecich, która spożywana była jedynie poza obszarem Unii.
Podstawa prawna
Kwestie związane z novel food regulowane są przede wszystkim przez przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2283, które precyzują, jakie produkty mogą być uznawane za nową żywność, jakie procedury obowiązują przy ich wprowadzaniu na rynek oraz jak wygląda proces autoryzacji.
Unijny wykaz nowej żywności
Nowa żywność, która uzyskała zezwolenie na wprowadzenie do obrotu na terenie UE, znajduje się w unijnym wykazie nowej żywności, ustanowionym rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2017/2470. W wykazie tym znajdziemy m.in.:
- ekstrakt z grzybni grzyba shiitake (Lentinula edodes),
- suszone mikroalgi Tetraselmis chuii,
- mleko poddane promieniowaniu UV czy
- likopen z pomidorów.
Aby składnik/produkt mógł zostać dodany do wykazu nowej żywności, muszą być spełnione określone warunki:
- Na podstawie dostępnych dowodów naukowych, żywność ta nie może stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi.
- Nie może wprowadzać konsumentów w błąd, zwłaszcza jeśli ma zastąpić inną żywność, a jej wartość odżywcza uległa istotnym zmianom.
- Jeżeli produkt ma zastąpić inną żywność, jego skład i właściwości nie mogą się różnić w sposób, który mógłby negatywnie wpłynąć na dietę konsumentów.
Co więcej, ww. rozporządzenie określa również warunki stosowania poszczególnej żywności oraz dodatkowe wymogi dotyczące ich etykietowania.
Przykładowo uznany za novel food „wyciąg z liści lucerny (Medicago sativa)” może być stosowany wyłącznie w kategorii suplementów diety w maksymalnej ilości wynoszącej 10 g/dzień. Przy czym na etykiecie produktu zawierającego ten składnik oznacza się go jako „białko z lucerny (Medicago sativa)”.
Katalog novel food
Aby ułatwić przedsiębiorcom ocenę, czy dany produkt może zostać uznany za nową żywność, Komisja Europejska prowadzi również katalog novel food. Katalog ten nie jest jednak dokumentem prawnie wiążącym, a jedynie narzędziem pomocniczym. Zawarte w nim informacje pomagają przedsiębiorcom w ustaleniu, czy ich produkt wymaga autoryzacji jako novel food, czy też może być wprowadzony na rynek bez dodatkowych procedur.
Warunki wprowadzenia nowej żywności na rynek
Novel food może być wprowadzona na rynek tylko wtedy, gdy otrzyma stosowne zezwolenie i zostanie wpisana do unijnego wykazu nowej żywności. Ponadto musi być stosowana zgodnie z określonymi warunkami i wymogami etykietowania zawartymi w wykazie UE.
A. Wydanie zezwolenia na nową żywność – ETAPY
- Złożenie wniosku do Komisji Europejskiej: Postępowanie w sprawie zezwolenia na wprowadzenie nowej żywności na rynek UE rozpoczyna się na wniosek Komisji Europejskiej lub wnioskodawcy.
- Ocena przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA): Jeśli wniosek spełnia wymogi formalne, Komisja przekazuje go do EFSA, która ma dziewięć miesięcy na wydanie o opinii dotyczącą bezpieczeństwa żywności.
- Wydanie zezwolenia: Na podstawie opinii EFSA, Komisja Europejska przyjmuje akt wykonawczy, który uprawnia do wprowadzenia nowej żywności na rynek i określa warunki jej stosowania.
- Aktualizacja unijnego wykazu nowej żywności: Po wydaniu zezwolenia, produkt zostaje wpisany do wykazu nowej żywności, co umożliwia jego sprzedaż na terenie Unii. Wykaz określa, w jakich produktach nowa żywność może być stosowana oraz precyzuje wymagania dotyczące etykietowania produktów zawierających dany novel food.
B. Zgłaszanie tradycyjnej żywności z państwa trzeciego
Dla tradycyjnej żywności z państw spoza UE istnieje uproszczona procedura. Producent musi zgłosić zamiar wprowadzenia takiego produktu poprzez elektroniczne zgłoszenie do Komisji Europejskiej, zawierające dane potwierdzające historię bezpiecznego spożycia tej żywności poza Unią Europejską.
