Dnia 20 grudnia 2024 r. opublikowano decyzję Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) dotyczącą oceny sposobu, w jaki Komisja Europejska traktuje etykietowanie środków spożywczych zawierających probiotyki jako „oświadczenia zdrowotne”.
Sprawa (2273/2023/MIK) dotyczyła opinii Komisji Europejskiej, zgodnie z którą słowo „probiotyki” stosowane w odniesieniu do żywności sugeruje konsumentom, że spożywanie tej żywności przyniesie im korzyści zdrowotne. Zgodnie z prawodawstwem unijnym tego typu „oświadczenia zdrowotne” mogą być stosowane wyłącznie po uzyskaniu zezwolenia Komisji na podstawie oceny naukowej Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA).
EFSA dotychczas wielokrotnie odrzucała wnioski dotyczące oświadczeń zdrowotnych związanych z probiotykami. Głównym powodem było niewystarczające udokumentowanie naukowe wskazujące na ich pozytywny wpływ na zdrowie. Brak jednoznacznych dowodów naukowych sprawił, że żadne z oświadczeń zdrowotnych dotyczących probiotyków do tej pory nie uzyskało aprobaty Komisji.
W odpowiedzi na decyzję Komisji Stowarzyszenie producentów probiotyków złożyło skargę, argumentując, że termin „probiotyk” nie powinien być traktowany jako oświadczenie zdrowotne. Zdaniem Skarżącego słowo to jest raczej „oświadczeniem żywieniowym” lub neutralnym deskryptorem, który dostarcza konsumentom obiektywnych informacji o charakterystyce produktu. W ocenie Stowarzyszenia podejście to mogłoby wspierać świadome decyzje konsumenckie, bez naruszania przepisów dotyczących oświadczeń zdrowotnych.
Rzecznik, po dokładnym rozpatrzeniu sprawy, poparł interpretację Komisji Europejskiej. Stwierdził, że Komisja działała zgodnie z przepisami UE, które mają na celu przede wszystkim zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów. Uznano, że traktowanie terminu „probiotyki” jako potencjalnego oświadczenia zdrowotnego jest rozsądne, ponieważ chroni konsumentów przed nieuzasadnionymi oczekiwaniami wobec produktów spożywczych.
Rzecznik zamknął sprawę, podkreślając, że działania Komisji są zgodne z celem unijnego prawodawstwa w zakresie żywności, jakim jest ochrona zdrowia konsumentów i zapewnienie im rzetelnych informacji.
Konsekwencje dla branży:
Decyzje Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich pełnią ważną funkcję opiniotwórczą, sygnalizując zgodność działań administracji UE z literą prawa. Mimo że, nie mają charakteru wiążącego, często stanowią cenny drogowskaz dla instytucji unijnych w procesie interpretacji przepisów. Najnowsza decyzja wzmacnia stanowisko Komisji Europejskiej, co w przyszłości może znacząco utrudnić ewentualne zmiany w podejściu do zasad etykietowania probiotyków.
