Dnia 22 stycznia 2025 r. opublikowane zostało nowe unijne rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/40 z dnia 19 grudnia 2024 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/1020 i dyrektywę (UE) 2019/904 oraz uchylające dyrektywę 94/62/WE, zwane również jako rozporządzenie PPWR.
Nowe przepisy wprowadzają szereg obowiązków i wymagań dotyczących opakowań, co oznacza, że wszystkie przedsiębiorstwa produkujące, sprzedające lub używające opakowań w swoich produktach czekają istotne zmiany.
Obowiązki wytwórców opakowań
Rozporządzenie PPWR co do zasady definiuje wytwórcę jako osobę fizyczną lub prawną, która produkuje opakowanie lub produkt w opakowaniu. Wytwórcy opakowań lub produktu w opakowaniu będą zobowiązani do przestrzegania szeregu wymogów, w tym m.in. do:
- Zapewnienia zgodności opakowań z „wymogami zrównoważoności”, które obejmują m.in. efektywność materiałową i recyklingowalność opakowań.
- Zlecenie lub przeprowadzenia procedury oceny zgodności opakowania z wymogami rozporządzenia przed jego wprowadzeniem do obrotu.
- Sporządzenia dokumentacji technicznej dla każdego opakowania oraz deklaracji zgodności, która musi być przechowywana przez określony czas (pięć lat dla opakowań jednorazowych i dziesięć lat dla opakowań wielokrotnego użytku).
- Zapewnienia, by opakowania były odpowiednio oznaczone (m.in. numerem partii, nazwą producenta oraz danymi kontaktowymi).
- Zapewnienia stosowania procedur mających na celu zapewnienie zgodności produkcji seryjnej opakowań z rozporządzeniem.
- Uwzględnienia zmian w projekcie opakowania lub jego właściwościach, jak również zmiany w normach zharmonizowanych, wspólnych specyfikacjach i innych specyfikacjach technicznych, które są podstawą oceny zgodności opakowania.
- Zapewnienia, aby opakowania były opatrzone numerem rodzaju, partii, numerem seryjnym lub innym elementem umożliwiającym ich identyfikację, a w przypadku braku miejsca na opakowaniu, zapewnienia by wymagane informacje były w dokumencie załączonym do produktu.
- Podania na opakowaniu lub za pomocą kodu QR swojej nazwy, zarejestrowanej nazwy handlowej lub znaku towarowego oraz adresu pocztowego.
- Podejmowania działań naprawczych w przypadku niezgodności opakowań.
- Informowania organów nadzoru o niezgodnościach i podjętych działaniach.
Obowiązki dostawców opakowań
Dostawcy opakowań, czyli podmioty dostarczające materiały opakowaniowe wytwórcom, będą zobowiązani z kolei do dostarczania wszelkich niezbędnych informacji i dokumentacji umożliwiających wykazanie zgodności opakowania z rozporządzeniem. Informacje te muszą być dostarczane w języku zrozumiałym dla wytwórcy oraz w formie papierowej lub elektronicznej.
Obowiązki upoważnionych przedstawicieli
Wytwórcy mogą wyznaczyć upoważnionych przedstawicieli, którzy będą odpowiedzialni za niektóre obowiązki wynikające z PPWR.
Do zadań upoważnionego przedstawiciela mogą należeć m.in.
- Przechowywanie deklaracji zgodności i dokumentacji technicznej, dostępnej dla organów nadzoru rynku przez określony czas (pięć lat dla opakowań jednorazowych i dziesięć lat dla opakowań wielokrotnego użytku);
- Współpraca z organami krajowymi w sprawie niezgodności opakowań;
- Dostarczanie organom krajowym wymaganych informacji i dokumentów niezbędnych do wykazania zgodności opakowań;
- Udostępnianie dokumentacji na wniosek organów krajowych w ciągu 10 dni.
- Wypowiedzenie upoważnienia, gdy wytwórca narusza obowiązki wynikające z przepisów.
Co istotne, w zakres upoważnienia nie może jednak wchodzić obowiązek sporządzenia dokumentacji technicznej opakowania.
Obowiązki importerów
Importerzy, czyli podmioty wprowadzające opakowania do obrotu w Unii Europejskiej z krajów trzecich, będą zobowiązani m.in. do:
- zapewnienia, że opakowania spełniają „wymagania zrównoważoności”, zawierają odpowiednie oznakowanie i towarzyszom im wymagane dokumenty.
- zapewnienia, aby wytwórca przeprowadził procedurę oceny zgodności opakowania z wymogami rozporządzenia oraz sporządził jego dokumentację techniczną (jeszcze przed wprowadzeniem opakowania do obrotu)
- niedopuszczenia do wprowadzania opakowania do obrotu, dopóki nie zostanie zapewniona zgodność z wymogami rozporządzenia;
- podawania na opakowaniu swojej nazwy, zarejestrowanej nazwy handlowej lub zarejestrowanego znaku towarowego oraz adresu pocztowego
- zapewnienia, aby w czasie, w którym ponoszą odpowiedzialność za opakowanie, warunki jego przechowywania lub transportu nie wpływały negatywnie na jego zgodność z mającymi zastosowanie wymogami określonymi w rozporządzeniu
- niezwłoczne podjęcia działań naprawczych w celu zapewnienia zgodności opakowań, ich wycofania lub odzyskania, jeśli istnieją podstawy, by uważać, że wprowadzone przez nich do obrotu opakowania są niezgodne
- natychmiastowego informowania organów nadzoru kraju, w którym opakowanie zostało udostępnione o podejrzewanej niezgodności i podjętych działaniach naprawczych.
- przechowywania kopii deklaracji zgodności (przez 5 lat dla opakowań jednorazowego użytku i 10 lat dla opakowań wielokrotnego użytku) oraz zapewnienie dostępu do dokumentacji na wniosek organów.
- dostarczania wymaganej dokumentacji i informacji w celu potwierdzenia zgodności opakowań na wniosek organów, w terminie 10 dni.
- współpracy z organami krajowymi w przypadku działań mających na celu usunięcie niezgodności z wymogami.
Dodatkowe obowiązki:
a) Obowiązek zapewnienia identyfikacji
Podmioty gospodarcze w łańcuchu dostaw opakowań będą zobowiązane do zapewnienia identyfikacji opakowań, co oznacza, że na żądanie organów nadzoru rynku będą musiały dostarczyć informacje o tożsamości podmiotów, które dostarczyły im opakowania oraz o tożsamości odbiorców tych opakowań. Informacje te muszą być przechowywane przez odpowiedni czas (5 lat dla opakowań jednorazowego użytku i 10 lat dla opakowań wielokrotnego użytku).
b) Deklaracje zgodności
Rozporządzenie PPWR wprowadza wymóg sporządzania deklaracji zgodności dla opakowań. Dokument ten musi zawierać stwierdzenie, że opakowanie spełnia wymagania określone w rozporządzeniu (art. 5-12). Powinna być sporządzana według wzoru określonego w załączniku VIII i zawierać elementy wyszczególnione w module przewidzianym w załączniku VII rozporządzenia PPWR. Deklaracja musi być również stale aktualizowana i dostosowana do wymogów językowych każdego państwa członkowskiego, w którym opakowanie jest wprowadzane do obrotu.
Co ciekawe, przepisy rozporządzenia PPWR zakładają możliwość łączenia deklaracji zgodności wynikających z różnych regulacji (np. dla wyrobów do kontaktu z żywnością), co z założenia pozwoli na uproszczenie procedur administracyjnych.
c) Inne szczegółowe obowiązki
Rozporządzenie PPWR przewiduje również szczególne obowiązki dla niektórych rodzajów opakowań i produktów w opakowaniach. Należy do nich m.in. wprowadzenie wymogów dotyczących opakowań wielokrotnego użytku (art. 26), systemów ponownego użycia opakowań (art. 27), a także regulacje dotyczące ponownego napełniania opakowań, szczególnie w kontekście żywności i napojów na wynos (art. 32).
Co ciekawe, do 12 lutego 2027 r. dystrybutorzy końcowi w sektorze HoReCa, którzy oferują napoje i gotową żywność na wynos, muszą: ustanowić system umożliwiający konsumentom przynoszenie własnych pojemników do napełnienia, oferować produkty w tych pojemnikach po cenie nie wyższej niż w przypadku opakowań jednorazowego użytku oraz informować o tej możliwości za pomocą wyraźnych tablic lub znaków w punkcie sprzedaży.
