Wojna w Ukrainie wpływa na dostępność produktów przede wszystkim na miejscu, jednak aktualnie możemy również zauważyć rosnący wpływ wojny na utrudnioną dostępność surowców spożywczych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, w tym w Polsce.
Podmioty działające na rynku ukraińskim dostarczały do Polski przede wszystkim olej słonecznikowy i inne oleje roślinne, a także surowce oraz składniki do produkcji niektórych artykułów spożywczych.
W sprawie braku surowców wypowiedziała się Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS), która zwróciła uwagę na możliwość wyjątkowego odstępstwa od pełnej zgodności oznakowania niektórych środków spożywczych ze wszystkimi wymaganiami określonymi w przepisach prawa dotyczących oznakowania. Wynika to przede wszystkim z konieczności dostosowania i wprowadzenia zmian recepturowych środków spożywczych w celu zachowania ciągłości produkcji.
Biorąc pod uwagę stanowisko Komisji Europejskiej, IJHARS we współpracy z Państwową Inspekcją Sanitarną (Inspekcja) opracowały wytyczne, które mają pomóc przedsiębiorcom wprowadzić w swoich zakładach tymczasowe sposoby informowania konsumenta o zmianach w składzie produktów.
Przypominamy, że pomimo wprowadzenia tymczasowych rozwiązań, nadal obowiązują podstawowe zasady etykietowania żywności, tj.:
- informacje o substancjach lub produktach powodujących alergie lub reakcje nietolerancji muszą być zawsze zamieszczone na opakowaniu lub na załączonej do niego etykiecie.
- w każdym przypadku informacja na temat żywności musi być czytelna i zrozumiała dla konsumenta oraz zamieszczona w widocznym miejscu.
Poniżej prezentujemy Państwu opracowane przez IJHARS oraz Inspekcję możliwe scenariusze sytuacji oraz odpowiadające im rozwiązania:
| Scenariusz | Możliwe rozwiązanie |
| Gdy zmiany składników wpływają na bezpieczeństwo zdrowotne żywności określone w obowiązujących przepisach, w tym na deklarację alergenów. Dotyczy to m.in. stosowania dodatków do żywności (np. zastąpienia lecytyny słonecznikowej lecytyną sojową) | Naklejka (sticker) lub inna forma nadruku bezpośrednio na opakowaniu informująca o zamianie surowca, a także o nowych alergenach (z wyjątkiem sytuacji, gdy dany alergen jest już wyszczególniony w wykazie składników przy innym surowcu). |
| Gdy zmiana surowca wpływa istotnie na deklarację QUID (ilościową zawartość składników) zmienianego surowca i/lubgdy zmiana surowca wymaga zastosowania przeciwutleniacza (gdy jego deklarowanie jest wymagane wg przepisów) i/lubgdy zmiana surowca skutkuje brakiem spełnienia warunków oświadczenia (np. jakościowego, żywieniowego) umieszczonego na opakowaniach i/lubgdy zawartość oleju palmowego wzrasta wagowo o co najmniej 10% masy wyrobu końcowego (o 10g/100 g wyrobu końcowego).oraz pozostałe zmiany | Wariant 1: Naklejka (sticker) bezpośrednio na opakowaniu informująca o zmianach. Wariant 2: Informacja podawana w sklepach łącznie z nadrukiem specjalnego kodu na opakowaniu wyrobu przy dacie trwałości wyrobu/partii produkcyjnej, tzn.: Wywieszenie we wszystkich sklepach w Polsce baneru/plakatu informującego konsumentów, że w niektórych produktach zostały dokonane zmiany, np. oleju słonecznikowego, wynikające z niedoboru tego surowca spowodowanego wojną w Ukrainie i w związku z tym na produktach przy oznaczeniach daty trwałości wyrobów/partii produkcyjnej znajdują się kody oznaczające następujące zmiany surowców, np.: X1: olej słonecznikowy wymieniony na rzepakowyX2: olej słonecznikowy wymieniony na sojowyX3: olej słonecznikowy wymieniony na palmowyX4: olej słonecznikowy wymieniony na oliwę z oliwekX5: olej słonecznikowy wymieniony na kokosowyX6: olej słonecznikowy wymieniony na rzepakowy + przeciwutleniacz (…) Dodatkowo informacja dla konsumenta, że w związku ze zmianami zamieszczone na opakowaniu/etykiecie oświadczenia nie są spełnione. Wariant 3: Wywieszki w sklepach na półkach odnoszące się do konkretnych produktów, zamieszczone w pobliżu tych produktów, zawierające wymagane przepisami informacje objęte zmianami. |
Inspekcje informują, że wskazane jest, aby pełna informacja o zmianie składu produktu i ewentualnie oświadczeniach, które w związku z tą zmianą nie są spełnione, podawana była również na stronie internetowej producenta. Informację o dostępności na stronach internetowych producentów pełnych, właściwych składów produktów i oświadczeń należy zamieścić w sklepie na banerze/plakacie.
Zespół specjalistów FoodMedLaw służy pomocą w przypadku konieczności zmian w oznakowaniu spowodowanych powyższymi przyczynami – zapraszamy do kontaktu.
