Czy przekazanie informacji o produkcie, w szczególności informacji o niekorzystnych właściwościach produktu, to niedozwolona reklama?
Odpowiedź na to pytanie odnajdziemy w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 marca 2023 r. II GSK 1196/19.
Przedmiotem sporu była reklama produktów leczniczych kierowana do osób prowadzących obrót produktami leczniczymi – magistrów farmacji i techników farmacji zatrudnionych w aptekach i punktach aptecznych, w formie programu o nazwie „A. Plus”. Program ten funkcjonował wraz z Ogólnopolskim Systemem Ochrony Zdrowia (OSOZ), do którego dostęp miały wszystkie apteki i punkty apteczne. W ramach programu jego uczestnicy mieli:
- zbierać punkty za sprzedaż określonych produktów (91 produktów niebędących produktami leczniczymi oraz 21 produktów leczniczych); oraz
- przeprowadzać „akcję edukacyjną” polegającą na odczytaniu komunikatu o przeciwskazaniach do stosowania danego leku.
Zebrane punkty miały być następnie wymieniane na nagrody (np. tablet Lenovo Yoga – 1999 punktów, zestaw garnków nierdzewnych Gerlach 10 elementów – 1999 punktów, torebkę Wittchen – 1199 punktów, aparat Canon IXUS – 819 punktów, wodę toaletową Calvin Klein Euphoria – 589 punktów).
W ocenie GIF działania prowadzone w ramach programu spełniały kryteria reklamy produktów leczniczych, a w konsekwencji stanowiły niedozwoloną reklamę produktów leczniczych kierowaną do osób prowadzących obrót produktami leczniczymi – magistrów farmacji i techników farmacji, zatrudnionych w aptekach i punktach aptecznych.
GIF wskazał również, iż program „A. Plus” oferuje jego uczestnikom korzyści w postaci atrakcyjnych przedmiotów w zamian za m.in. udostępnienie danych sprzedażowych, zakupowych, o stanach magazynowych. GIF podkreślił, że farmaceuta, proponując pacjentowi produkt leczniczy, ma świadomość, że za przeprowadzenie „akcji edukacyjnej” leków objętych programem otrzyma punkty które w przyszłości będzie mógł wymienić na nagrody. W związku z tym istnieje wysokie prawdopodobieństwo wyboru przez farmaceutę leku z programu „A. Plus”.
Na decyzję GIF została wniesiona skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Po rozpatrzeniu sprawy WSA oddalił skargę, wskazując, że organ prawidłowo uznał działania prowadzone w ramach programu „A. Plus” za reklamę produktów leczniczych naruszające przepisy dot. reklamy z uwagi, że działania wiązały się ze strategią firmy, której skutkiem było oddziaływanie na zwiększenie sprzedaży produktów leczniczych. WSA podkreślił, że sporny program nie może być inaczej oceniany jak przedsięwzięcie obliczone na zachęcenie klienta apteki do zakupu produktu, na który farmaceuta, wykonując program, zwraca mu uwagę.
Finalnie sprawa zakończyła się w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, który również uznał, że prowadzona reklama produktów leczniczych naruszała wskazane w zaskarżonej decyzji przepisy, gdyż skierowana była do osób prowadzących obrót produktami leczniczymi i polegała na wręczaniu, oferowaniu i obiecywaniu nagród, których wartość materialna przekraczała kwotę 100 zł.
Tym samym, zarówno inspekcja farmaceutyczna, jak i Sądy uznały takie działanie za niedozwoloną reklamę leków i nakazały zaprzestania jej prowadzenia.
